| Afrikaans |
| has gloss | afr: :Vir die tydskrif Wiel, sien Wiel (tydskrif). n Wiel is n ronde toestel wat die vermoë het om om n as te draai en sodoende beweging, vervoer of die verrigting van arbeid deur masjiene moontlik maak. n Wiel saam met n as oorkom wrywing deur rolbeweging moontlik te maak. Vir n wiel om te draai moet n draaimoment op die wiel se as uitgeoefen word, hetsy deur swaartekrag of deur een of ander eksterne krag. Algemene voorbeelde kan in vervoertoepassings waargeneem word. Die term kan ook vir ander ronde voorwerpe gebruik word, soos in die geval van n skeepswiel en 'n vliegwiel. |
| lexicalization | afr: wiel |
| Arabic |
| has gloss | ara: العجلة جهاز دائري يمكنه الدوران حول محوره، بحيث يسهل الحركة أو النقل أو أداء الشغل في الآلات. تتغلب العجلة مع قضيب مثبت على الاحتكاك بتسهيل الحركة عن طريق التدحرج. تستخدم الكلمة بشكل أعم للتعبير عن الأجسام الدائرية الأخرى التي تدور أو تلف. |
| lexicalization | ara: دولاب |
| lexicalization | ara: عجلة |
| Aragonese |
| has gloss | arg: :Iste articlo ye sobre una pieza mecanica zircular. Ta atros usos se beiga Rueda (desambigazión). |
| lexicalization | arg: rueda |
| Asturian |
| has gloss | ast: Una rueda ye un dispositivu de manera circular o discoidal. Ye una de les máquines elementales, o máquines cencielles. |
| lexicalization | ast: rueda |
| Azerbaijani |
| has gloss | aze: thumb|right|Ağacdan olan təkər Təkər (və ya çarx) - çevrəvi formaya malik olub mərkəzində deşik olan oxda bərkidilimiş lövhədir. Təkəri yalnız hər hansı bir oxa keçirdikdən sonra ondan hərkətli bir hissə alınır. Təkərlərin uzunmüddətliyi onların yağlanması, oxda oturtma dəqiqliyi və sürtünməsindən asılıdır. Maşınlarda təkərlər əsasən nəqliyyat üçün tətbiq olunurlar. |
| lexicalization | aze: təkər |
| Belarusian |
| has gloss | bel: Кола — круглае прыстасаваньне, дыск, які абарачаецца вакол сваёй восі, можа выкарыстоўвацца для перамяшчэньня грузаў качэньнем замест слізганьня, а таксама ў розных машынах і мэханізмах. Дата вынаходніцтва невядомая. |
| lexicalization | bel: Кола |
| Bengali |
| has gloss | ben: চাকা বা চক্র যানবাহনে ব্যবহৃত একপ্রকারের বৃত্তাকার যন্ত্রাংশ। চাকার কেন্দ্রস্থলের অবস্থিত অক্ষ বরাবর এটি ঘুরতে পারে। চাকার উপরে গড়িয়ে গড়িয়ে যানবাহন অবস্থান পরিবর্তন করে থাকে। |
| lexicalization | ben: চাকা |
| Bosnian |
| has gloss | bos: Točak je okrugla spava koja se može obrtati oko svoje ose, olakšavati kretanje ili transport, te vršiti rad u mašinama. Točak, zajedno sa osovinom savladava trenje tako što olakšava kretanje kotrljanjem. Najveća je primjena u transportu. Generalnije, termin se koristi i za druge okrugle objekte koji rotiraju ili se obrću, kao što su kormilo i zamašnjak. |
| lexicalization | bos: točak |
| Breton |
| has gloss | bre: Evit furmoù all ar ger rod, sellet ouzh rod (disheñvelout) Ur rod a zo ur wikefre ront a chell treiñ war un ahel. Implijet e vez ur rod pe meur a unan e mekanikoù zo hag e karbedoù zo, evit kas ur gargad (ur mas) pelloch. Pa vez staget rodoù gant aheloù ouzh ur charbed eo aesoch an dilechiañ dre meo kalz disteroch frotadennoù ar mekanik ouzh al leur. Implijet eo ar bennaenn-mañ e meur a reizhiad dezougen. En ur ster resisoch e vez implijet ar ger ivez evit gwikefreoù evel rod-stur ar bigi, rod-stur ar c'hirri-tan hag all. |
| lexicalization | bre: rod |
| Bulgarian |
| has gloss | bul: Колелото е свободно въртящ се механичен елемент с формата на кръг, изграден от плътен материал като диск или от отделни конструктивни елементи. Обикновено се закрепва към ос, така че да може да се върти около нея. Колелото намира широко приложение в различни области на техниката. Обичаен пример за употребата на колела са повечето транспортни средства, при които търкалящото се колело се използва за намаляване на триенето между транспортното средство и повърхността, по която се движи. |
| lexicalization | bul: колело |
| Catalan |
| has gloss | cat: Una roda és un dispositiu en forma disc o torus. La seva operació fonamental és transmetre el moviment lineal en moviment angular. És una de les primeres i més simples màquines. El nombre de rodes sovint classifica el vehicle que les usa en una categoria o una altra. |
| lexicalization | cat: roda |
| Cebuano |
| has gloss | ceb: Ang ligid usa ka linginon nga himan nga mahimong motuyok sa iyang aksis, nagpadagan og kalihukan o transportasyon o naghimo og pamuo sa mga makina. Ang ligid uban sa axle kay makasugakod sa friction pinaagi sa pagpahimo og paligid nga paglihok. Nanginahanglan og kusog nga ihatag sa ligid sa palibot sa axis, ingon man sa paggamit sa gravity o pinaagi sa paggamit og kusog nga gikan sa gawas. Ang sagad nga mga gamit sa ligid kay makita sa transportasyon. Ang pulong kay mopasabot usab sa uban nga linginon nga mga butang nga moligid o motuyok. |
| lexicalization | ceb: ligid |
| Czech |
| has gloss | ces: Kolo je jedním ze základních vynálezů v historii lidské civilizace. První doklady o používání kola v dopravě pocházejí již z doby cca 4000 let před naším letopočtem ze starého Sumeru. Kola vozidel fungují jako transformátory otočné a posuvné energie (tzv. jízdní ústrojí). Převedení smykového tření na několikanásobně menší valivý odpor a rozmach kolových vozidel zlevnily přepravu osob i zboží a tím umožnily rozvoj obchodu a výměny informací na velké vzdálenosti. Zajímavé je, že například Incká civilizace kolo nepoužívala, ač využití kola u hraček je u nich archeologicky doloženo. |
| lexicalization | ces: kolo |
| Welsh |
| has gloss | cym: Dyfais gron syn medru troi ar echel yw olwyn. Fei defnyddir ar gyfer trafnidiaeth ac mewn peiriannau ar gyfer gwahanol dasgau. |
| lexicalization | cym: olwyn |
| Danish |
| has gloss | dan: Et hjul er en genstand, der er lavet til at dreje om en akse. De fleste hjul er runde, men især tandhjul kan i visse sammenhænge laves ovale eller med et eller flere udspring for en periodisk påvirkning af en enhed, der skal bevæge sig. Personer der har set meget svensk tv i starten af 1980'erne vil vide, at Sverige 1 og 2 som pausebillede viste en opstilling af et stort antal ovale tandhjul, der indbyrdes passede sammen. |
| lexicalization | dan: hjul |
| German |
| has gloss | deu: Als Rad bezeichnet man das erste von Menschen erfundene Maschinenelement. Es lässt sich technisch vielseitig einsetzen und besteht in der einfachsten Ausführung aus einer kreisrunden Scheibe mit einem Loch (Bohrung) im Zentrum, die auf einen Stab (Achse) gesteckt zu einem beweglichen Element wird. Anders als bei Faustkeil, Hebel und Rolle, die als Werkzeuge angesehen werden, gab es hierfür in der Natur kein erkennbares Vorbild, weshalb es als erste logische Erfindung gilt. Die Beherrschung der (dauerhaften) Bewegung eines solchen Rades erfordert Kenntnisse und Erfahrungen hinsichtlich Reibung, Schmierung und ggf. der Passgenauigkeit der Verbindung zwischen Rad und Achse. So konnten Fahrzeuge und Töpferscheiben entstehen. In der Bronzezeit konnte das Rad zur Einheit von Nabe, Speichen und Radkranz (Felge) weiter entwickelt werden. |
| lexicalization | deu: Rad |
| Modern Greek (1453-) |
| has gloss | ell: Ο τροχός είναι κυκλικού σχήματος κατασκευή που περιστρέφεται γύρω από άξονα. Ο νοητός άξονας περιστροφής θεωρείται ακίνητος, περνά από το κέντρο του και είναι κάθετος στο επίπεδο του τροχού. Ο πραγματικός άξονας θα έχει μία από τις ακόλουθες δύο διαρρυθμίσεις: (i) ο τροχός θα είναι ελεύθερος να περιστραφεί γύρω από αυτόν, (ii) o τροχός θα είναι στέρεα συνδεδεμένος με αυτόν. |
| lexicalization | ell: τροχός |
| Esperanto |
| has gloss | epo: Rado estas cirkla disko aŭ toro, kies fundamenta funkcio estas transigi linian movon en rotacian movon. Ĝi estas unu el la simplaj maŝinoj. |
| lexicalization | epo: rado |
| Estonian |
| has gloss | est: Ratas on ümmargune ümber oma telje pöörlev jõudu ülekandev või veeremist võimaldav ketas, leiab kasutust väga paljudes tehnilistes seadetes. |
| lexicalization | est: ratas |
| Basque |
| has gloss | eus: Gurpila (aitzineuskaraz: *gurdi-biL ) ardatz baten inguruan bira egiten duen pieza mekanikoa da. |
| lexicalization | eus: gurpil |
| Persian |
| has gloss | fas: چَرخ ابزاری است گرد که کاربردهای گوناگون دارد ولی نخستین و مهمترین کاربرد آن كاهش اصطكاك و تسهيل حرکت است.چرخ از مهمترین یافتههای انسان است که در هزاره چهارم (پیش از میلاد) در کشور باستانی سومر ساخته شد. |
| lexicalization | fas: چرخ |
| Finnish |
| has gloss | fin: Pyörä on ulkoreunaltaan ympyrän muotoinen esine, joka voi pyöriä keskellä olevan akselinsa ympäri. Ensimmäisiä käyttötarkoituksia pyörälle oli tavaroiden siirtämisen helpottaminen rakentamalla rattaita ja kärryjä, joissa hyödynnettiin pyörää. Pyörä muuttaa suuren liukukitkan kevyemmäksi vierimisvastukseksi ja siten helpottaa raskaiden taakkojen liikuttelua. Pyörän avulla on mahdollista siirtää kevyesti paljon raskaampia taakkoja kuin kantamalla. Pyörä kytketään yleensä akseliin, jolloin voidaan rakentaa erilaisia kärryjä ja vaunuja. Näiden avulla voidaan kuljettaa suuria määriä tavaraa joko ihmisten tai eläinten vetämänä tai jonkinlaisen moottorin avulla. |
| lexicalization | fin: pyörä |
| French |
| has gloss | fra: La roue est un organe ou pièce mécanique de forme circulaire tournant autour d'un axe passant par son centre. |
| lexicalization | fra: roue |
| Friulian |
| has gloss | fur: La ruede e je un ogjet circolâr che al zire atôr di un as centrâl, usât prevalentementri par ridusi l'atrît tai traspuarts. |
| lexicalization | fur: ruede |
| Gaelic |
| has gloss | gla: Tha cuibhle neo roth na inneal cruinn a bhios a' tionndadh air aiseil. |
| lexicalization | gla: cuibhle |
| Irish |
| has gloss | gle: Fonsa a chasann ar acastóir is ea roth (roth rothair, roth stiúrtha, roth muilinn). Is minic brí mheafarach leis: rothaí an tsaoil, d'iompaigh an roth air agus mar sin. |
| lexicalization | gle: Rothaí |
| lexicalization | gle: roth |
| Galician |
| lexicalization | glg: Roda |
| Hakka Chinese |
| has gloss | hak: Lin-é liá-tsún kûng-khí ngièn-lòi mò-fap tshùn-tshai yî thai tshṳ-yèn ke thung-vu̍t fe̍t-tsá tshṳ̍t-vu̍t. tsui-tshû tshut-hien ke tshâ-lin tì kûng-ngièn tshièn ńg sṳ-ki tshai Mî-sok-put-tha̍t-mí-â yí-kîn tshut-hien. kûng-ngièn tshièn si sṳ-ki sṳ̀-khì yí-kîn yû lin-é ke thù-fa. Tì tûng-fông ke Chûng-koet, tshâ-é thai-yok tshai-yî kûng-ngièn tshièn lióng-tshiên ngièn tsṳ yit-tshiên ngièn tsó-yu tshut-hien. |
| lexicalization | hak: Lin-é |
| Haitian |
| lexicalization | hat: Rou |
| Serbo-Croatian |
| has gloss | hbs: Kotač, točak ili kolo predstavlja tijelo kružnog oblika koje predstavlja neophodan dio mnogih prijevoznih sredstava i mašina. |
| lexicalization | hbs: kotač |
| Hebrew |
| has gloss | heb: גלגל הוא מכשיר מכני בצורת גליל או טורוס, אשר פעולתו הבסיסית ביותר היא להמיר תנועה לינארית (בקו ישר) לתנועה סיבובית (לרוב סביב ציר קבוע). זוהי אחת מהמכונות הפשוטות ביותר. |
| lexicalization | heb: גלגל |
| Hindi |
| lexicalization | hin: चक्र |
| Croatian |
| has gloss | hrv: Kotač, točak ili kolo predstavlja tijelo kružnog oblika koje predstavlja neophodan dio mnogih prijevoznih sredstava i strojeva. |
| lexicalization | hrv: kotač |
| Hungarian |
| has gloss | hun: A kerék egy forgástest alakú szerkezet, amely alkalmas a tengelye körüli forgásra. Megkönnyíti a mozgást és szállítást járművekben, vagy a munkát gépekben használva. Ezt a gördülő mozgássá teszi lehetővé, amely legyőzi kerék és a tengely közötti súrlódást. Leghétköznapibb példák találhatóak kerék használatára a szállítóeszközökben, vagy olyan forgó vagy forduló tárgyakban, mint a hajókormány vagy a lendkerék. |
| lexicalization | hun: kerék |
| Ido |
| has gloss | ido: Roto esas mekanika peco kun cirkla formo turninta cirkum axo pasinta tra lua centro. En transporto da rulinta ulo permizas min friciono. |
| lexicalization | ido: Roto |
| Indonesian |
| has gloss | ind: Roda adalah obyek berbentuk lingkaran, yang bersama dengan sumbu, dapat menghasilkan suatu gerakan dengan gesekan kecil dengan cara bergulir. Contoh umum ditemukan dalam penerapan dalam transportasi. Istilah roda juga sering digunakan untuk obyek-obyek berbentuk lingkaran lainnya yang berputar seperti kincir air. |
| lexicalization | ind: roda |
| Icelandic |
| has gloss | isl: :Orðið getur líka átt við reiðhjól eða vélhjól. Hjól er kringlótt tæki sem snýst á öxull til að færa farartæki. |
| lexicalization | isl: hjól |
| Italian |
| has gloss | ita: Una ruota è un oggetto circolare in grado di ruotare attorno ad un asse centrale, usata prevalentemente per ridurre l'attrito nei trasporti. |
| lexicalization | ita: ruota |
| Japanese |
| has gloss | jpn: 車輪（しゃりん）、ホイール、ウィール（）は、物を移動させるために用いられる円形外周をもつ機械部品である。転がり摩擦がすべり摩擦よりも遥かに小さいことを利用したものである。一般的に言う「車輪」「ホイール」はタイヤやチューブまで回転部分全てを指すことが多いが、この項目ではこれら軟質の部品を含まない。 |
| lexicalization | jpn: 車輪 |
| Georgian |
| has gloss | kat: ბორბალი უტილიტარული საგანია, რომელიც თავის თავში აერთიანებს წრისა და მოძრაობის სიმბოლოს („მოძრაობა და მხოლოდ მოძრაობა არის ჩემო თერგო ქვეყნის სიცოცხლისა და ძალის მიმცემი“). ასოცირებულია ციური სხულების მოძრაობასთან. ამავე დროს ბორბალიც, როგორც ბორჯღალი, თავისი ცენტრის გარშემო დატრიალებული ჯვარია. ბრუნვისას წრეში ჩახატული ჯვრის მკლავები მანებად გადაისახება და მოძრავ საგნად იქცევა. ამრიგად, ჯვრიანი ბორბალი ცის კაბადონზე მოძრავი მზის სიმბოლოა. აქედან მოდის წარმოდგენა მზის ეტლზე, რაც ძალიან გავრცელებული იყო ძველ მითოლოგიაში, განსაკუთრებით ელინურში. აქ ცნობილია ჰელიოსის ეტლი, რომელსაც ფაეტონი მართავს. |
| lexicalization | kat: ბორბალი |
| Korean |
| has gloss | kor: 바퀴는 굴대에 달린 동그란 물체로, 굴림으로서 마찰을 줄이고 물체의 이동을 편리하게 하는 장치다. |
| lexicalization | kor: 바퀴 |
| Latin |
| has gloss | lat: Rota est machina circularis quae circum axem revolvitur. |
| lexicalization | lat: rota |
| Latvian |
| has gloss | lav: Ritenis ir apļveida konstrukcija, kas rotē ap savu asi. Ritenis ir neatņemama vairuma virszemes transporta līdzekļu sastāvdaļa. Riteņveida vai diskveida detaļas ir sastopamas arī daudzās citās mehāniskās kostrukcijās - pulksteņos, motoros, trīšos, vinčās un tml. Uzskata, ka riteni varētu būt izgudrojuši šumeri Mezopotāmijā pirms apmēram pieciem tūkstošiem gadu. Iespējams, ka sākotnēji ritenis ticis pielietots podnieka ripas veidā un tikai pēc tam kā ratu vai citu transporta līdzekļu sastāvdaļa. Sākumā ratu riteņi bija monolīta koka konstrukcija ar atveri vidū asij. Tikai vēlāk tos sāka veidot kā trīsdaļīgu konstrukciju, sastāvošu no rumbas (iekšējais rats), aplieci (ārējais rats) un radiāliem spieķiem, kas savienoja abus ratus. |
| lexicalization | lav: ritenis |
| Lithuanian |
| has gloss | lit: Rats īr apskrėtėma skvermas detalė, nauduojama irengėmūs ė transpuorta prīmuonies. Rats ėšrastos api 4 tūkst. pr Kr. Mesuopuotamėjuo. |
| has gloss | lit: Ratas apskritimo formos detalė, naudojama įrengimuose ir transporto priemonėse. Ratas išrastas apie 3500 m. pr. m. e. Mesopotamijoje. |
| lexicalization | lit: Ratas |
| lexicalization | lit: Tekinis |
| Malayalam |
| has gloss | mal: ഒരു അക്ഷത്തില് കറങ്ങാന് കഴിയുന്ന ഉപാധിയെയാണ് ചക്രം എന്ന് പറയുന്നത്. കറങ്ങുന്നതു വഴി ഭാരം വഹിച്ചുള്ള സ്ഥാനചലനം സാധ്യമാക്കുവാനോ, യന്ത്രഭാഗങ്ങളില് പ്രവര്ത്തിക്കുവാനോ, ഇവ സഹായിക്കുന്നു. അക്ഷത്തില് ഘടിപ്പിക്കപ്പെട്ടാ അച്ചുതണ്ടിന്റെ സഹായത്തോടെ ഉരുളുന്നത് വഴിയോ ഘര്ഷണത്തെ മറികടക്കുവാന് കഴിയുന്നു. ചക്രത്തെ കറക്കുവാന് ഒരു ബലം ആവശ്യമാണ്, ഗുരുത്വാകര്ഷണം വഴിയോ അല്ലെങ്കില് പുറമേ നിന്നുള്ള ബലപ്രയോഗത്തിലൂടെയോ ഇത് സാധ്യമാക്കുന്നു. ഇവയുടെ പ്രധാനം ഉപയോഗം വാഹനങ്ങളിലും യന്ത്രങ്ങളിലുമാണ്. |
| lexicalization | mal: ചക്രം |
| Marathi |
| lexicalization | mar: चाक |
| Eastern Mari |
| has gloss | mhr: Тыртыш — йыргешке гай ӱмбач койышо ыштендыш, пӧрдеш. |
| lexicalization | mhr: Тыртыш |
| Malay (macrolanguage) |
| has gloss | msa: Roda ialah suatu peranti bulat yang berupaya berputar pada paksinya (gandar) dan dengan itu, dapat memudahkan pergerakan atau pengangkutan melalui penggelekan. Selain itu, roda juga boleh dipergunakan untuk melakukan kerja melalui mesin. Contoh-contoh yang biasa boleh didapati dalam kegunaan-kegunaan pengangkutan. Lebih umum lagi, istilah ini juga dipergunakan untuk objek-objek bulat yang berputar atau berpusing, umpamanya peroda tembikar, roda kemudi kapal, dan roda tenaga. |
| lexicalization | msa: roda |
| Low German |
| has gloss | nds: En Rad (n, Mtl.: Rööd) is in sien eenfackste Form en runne Schiev mit en Lock (Bohren) in de Mitt. Wenn man dat Rad hoochkant stellt, kann dat över de Kant (Loopflach) rullt warrn. Op disse Oort un Wies kann en swore Schiev veel lichter vun een Oort na’n annern transporteert warrn. Wenn een nu noch en fasten Staff (Ass) dör dat Lock in de Mitt stecken deit, warrt dorut en beweglich Deel, woför dat in de Natur so keen Vörbild gifft. |
| has gloss | nds: n Rad of wiel is ne roonde platte skiewe den um zin eegne asse kan dreein en doarmet beweaging of verplaatsing meugelik maakt. n Rad met ne asse dr an maakt doarbie de wriewing meender duur te roln. n Rad kan bewöagn wordn duur dr n kracht op te zetn. Dèt kan met zwöartekracht, of op ne aandere meneere met nen zelf op ewektn kracht. De beste vuurbeeldn beent te veendn in t transport. Op n wat breder vlak wördt n term rad (of wiel) ook wal gebroekt vuur roonde platte dinge dee-t köant dreein. |
| lexicalization | nds: Rad |
| Nepal Bhasa |
| has gloss | new: घःचा छगू साधारण ज्याभः ख। |
| lexicalization | new: घःचा |
| Dutch |
| has gloss | nld: Een wiel is een rond object dat samen met een as voor lage weerstand zorgt bij het voortrollen. Kenmerkend voor het wiel is dat het als vorm van voortbeweging twee losse delen nodig heeft met daartussen een lager, iets dat in de natuur niet voorkomt. De mens heeft het ontwikkeld om het verplaatsen van voorwerpen, en later het transport in het algemeen, te vereenvoudigen. Het is een van de weinige elementaire "uitvindingen" die zuiver menselijk is. Vuur en elektriciteit bijvoorbeeld heeft de mens niet uitgevonden maar zelf leren maken en gebruiken. |
| lexicalization | nld: wiel |
| Norwegian Nynorsk |
| has gloss | nno: Eit hjul er ein sirkel- eller sylinderforma konstruksjon for å gjera om lineær rørsle til rotasjonsrørsle. Hjulet vert rekna som ein av dei enkle maskinane i fysikken. |
| lexicalization | nno: hjul |
| Norwegian |
| has gloss | nor: Hjulet regnes som en av fysikkens enkle maskiner med dets evne til å omdanne lineær bevegelse til rotasjonsbevegelse. Det kan også benyttes til det motsatte; å omdanne en rotasjonsbevegelse til lineær bevegelse. Et hjul er alltid sirkel eller sylinderformet. |
| lexicalization | nor: hjul |
| Kapampangan |
| has gloss | pam: Ing paruláng, parugang o padugang (wheel king Ingles) metung yang mabilug a bageng maliaring dumurut king kayang ehe (axis o axle, a yang pidudurutan), at kapamilatan na niti, pápaliari na ing pamangalo o pamaglakbe kabang atin yang bubuát a karga o daralán, o darapat obra anting piesang kayabe kareng makina. Ing metung a paruláng, kayabe ya ing ehe o axle, lalabanan na ing pamikiskis o friction kapamilatan ning pamagpakimut, king pamag-roliu. Ba lang makadurut deng paruláng, kailangan nang tumud ning puersa king paruláng padurut king kayang ehe, mapaliaring kapamilatan ning gravity, o king pamagpakimut kapamilatan ning aliwang puersa ibat king kilual. Deng karaniwan a alimbawa mayayakit la kareng saken. King mas maleparan a kabaldugan, magagamit ya murin ing katayang iti kareng aliwang bageng mabilug a dudurut, alimbawa ing manubela ampo ing flywheel. |
| lexicalization | pam: Parulang |
| Pennsylvania German |
| has gloss | pdc: En Raad iss en Wheel. |
| lexicalization | pdc: Raad |
| Polish |
| has gloss | pol: Koło - nazwa elementu maszyny lub urządzenia o geometrycznym kształcie koła, często stosowane w transporcie. |
| lexicalization | pol: koło |
| Portuguese |
| has gloss | por: A roda é uma das seis máquinas simples com vastas aplicações no transporte e em máquinas, caracterizada rotativo no seu interior. |
| lexicalization | por: roda |
| Quechua |
| has gloss | que: Qalla, Phirunku icha Ruyda nisqaqa ima muyu hinapas, muyunapaq, kuyuchinapaqpas. |
| lexicalization | que: qalla |
| Moldavian |
| has gloss | ron: O roată este un dispozitiv circular capabil de a se roti în jurul propriei sale axe, care poate transmite o forţă prin efectuarea de lucru mecanic prin intermediul mărimii fizice numită moment cinetic, ambele fiind forme de transmitere a energiei mecanice. Un ansamblu mecanic format dintr-o roată şi un ax solidar acesteia se pot roti cu pierderi minime datorate frecării, uşurând mişcarea liniară prin transformarea acesteia într-una circulară. Exemplele cele mai comune se găsesc la vehiculele destinate transporturilor pe uscat. Termenul roată poate fi folosit şi în sens mult mai general, putându-se aplica la diferite obiecte care se pot roti. |
| lexicalization | ron: Roata |
| lexicalization | ron: roată |
| Russian |
| has gloss | rus: Колесо́ — круглый (как правило), свободно вращающийся или закреплённый на оси диск, позволяющий поставленному на него телу катиться, а не скользить. Колесо повсеместно используется в различных механизмах и инструментах. Широко применяется для транспортировки грузов. Дата изобретения неизвестна. |
| lexicalization | rus: колесо |
| Sicilian |
| has gloss | scn: La rota (dû latinu "rota") è n'òrganu miccànicu girèvuli a forma di discu ca trasmetti lu muvimentu midianti cuntattu direttu. Ntô vìculu, è lu discu firrièvuli supra tirrenu o supra rutara, a voti rivistitu di nu pneumàticu, ca cunzenti la locomuzzioni. |
| lexicalization | scn: rota |
| Slovak |
| has gloss | slk: Koleso je kruhový objekt, ktorý spolu s nosným hriadeľom (osou) umožňuje nízke trenie pri pohybe rolovaním. Časté príklady sú v transportných aplikáciach. V obecnejšom význame sa termín tiež používa pre iné kruhové objekty, ktoré rotujú alebo sa otáčajú ako napríklad lodné koleso a zotrvačník. |
| lexicalization | slk: koleso |
| Slovenian |
| has gloss | slv: Koló je naprava okrogle oblike, ki z vrtenjem omogoča premikanje vozila. Kolo je nasajeno na os ali pogonsko gred. |
| lexicalization | slv: kolo |
| Castilian |
| has gloss | spa: La rueda es una pieza mecánica generalmente circular que gira alrededor de un eje; puede ser considerada una máquina simple, y forma parte del conjunto denominado elementos de máquinas. |
| lexicalization | spa: rueda |
| Albanian |
| has gloss | sqi: Rrota është një pllakë në formë rrethi me një bosht që i mundëson lëvizjen rreth tij dhe që vendoset në një mekanizëm për ta vënë në lëvizje një aparat, mekanizëm apo makinë. |
| lexicalization | sqi: Rrota |
| Serbian |
| has gloss | srp: :За српског гитаристу, види Радомир Михајловић Точак. Точак је округли предмет, прецизније предмет у облику диска, који је најважнији део већине средстава за лакши пренос и превоз, због малог трења у покрету. |
| lexicalization | srp: Точак |
| Swahili (macrolanguage) |
| has gloss | swa: Gurudumu ni mtambo mwenye umbo la duara. Linaruhusu gari kutembea; magurudumu yanazunguka na kitu juu yake yanaenda mbele kwa kutumia nguvu kidogo. |
| lexicalization | swa: gurudumu |
| Swedish |
| has gloss | swe: Ett hjul är en cirkel-, torus- eller cylinderformad konstruktion för att underlätta en linjär rörelse, eller omvandla en linjär rörelse till rotationsrörelse. Hjulet används för att sätta ett fordon i rörelse (vagnshjul), överföra krafter (kugghjul), bevara energi (svänghjul), med mera. Hjulet brukar anses som en av mänsklighetens äldsta uppfinningar och räknas till en av de sex enkla maskinerna. |
| lexicalization | swe: hjul |
| Tamil |
| has gloss | tam: சில்லு அல்லது ஆழி அல்லது சக்கரம் என்பது வட்ட வடிவமான ஒரு பொருளாகும். இது, நிலத்திலோ அல்லது வேறொரு தளத்திலோ உருண்டு செல்லக்கூடியது ஆகையால், இது தன் நகர்வுக்குக் குறைந்த உராய்வு விசையையே எதிர்கொள்ளுகிறது. சில்லின் இந்த இயல்பினால் இது இன்று ஏராளமான பயன்பாட்டுச் சாதனங்களில் முக்கியமான கூறாக இடம் பிடித்துள்ளது. முக்கியமாக, போக்குவரத்துச் சாதனங்களில் மிகப் பரவலாகப் பயன்படுத்தப்படுகின்றது. |
| lexicalization | tam: சில்லு |
| Telugu |
| has gloss | tel: చక్రం (ఆంగ్లం: Wheel) మనిషి కనుగొన్న మొట్టమొదటి పరికరం. చక్రం అనేది ఒక అక్షం (ఆక్సిస్) చుట్టూ తిరిగే గుండ్రటి పరికరం. రవాణా మరియు ఎన్నోరకాల యంత్రాలలో చక్రాలు విరివిగా వాడబడుతున్నాయి. ఇరుసు (ఆక్సిల్) సహాయంతో చక్రం దొర్లడం వల్ల రవాణాలో ఘర్షణ లేదా రాపిడి తగ్గుతాయి. |
| lexicalization | tel: చక్రం |
| Tagalog |
| has gloss | tgl: Ang gulong ay isang mabilog na aparatong may kakayahang umikot o uminog sa kaniyang aksis (painugan o paikutan), na nakapagdurulot ng paggalaw na pag-ikot o paggulong. Nakatutulong ito sa pagdadala ng mga bagay na may bigat o lulang tao, at maging sa pagsasagawa ng mga gawaing pangmakina. Kasama ang isang ehe, naiiwasan ng gulong ang pagkakaroon ng pagkagasgas o pamimingki (priksyon) sa pamamagitan ng galaw o kilos na pagulong. Para umikot ang mga gulong, kailangang may momentum o buwelo sa kaniyang aksis na nagbubuhat sa gawi ng dagsin o iba pang panlabas na lakas o kapangyarihan. Ginagamit ang gulong sa transportasyon o paglalakbay. Nagagamit din ang gulong bilang pangmaneho ng mga sasakyang katulad ng manibela sa kotse at sa barko. Itinuturing na isang payak na makina ang gulong. Tinatawag din itong ruweda. |
| lexicalization | tgl: Gulong |
| Thai |
| has gloss | tha: ล้อ คือวัตถุรูปวงกลมถูกยึดไว้ด้วยเพลาที่บริเวณจุดศูนย์กลาง ทำให้ล้อสามารถหมุนรอบเพลาได้ มักใช้ประกอบกับยานพาหนะเพื่อให้เคลื่อนที่ได้โดยง่ายบนพื้น มีหลักฐานว่าล้อถูกประดิษฐ์ขึ้นครั้งแรก โดยชาวสุเมเรียนเมื่อ 3,500 ปี ก่อนคริสตกาล |
| lexicalization | tha: ล้อ |
| Turkish |
| has gloss | tur: Tekerlek ya da teker, dairesel bir formu olan ve genellikle bir eksen (bazen dingil) etrafında dönme yeteneği ile çoğunlukla bir yükün bir yerden bir yere hareketini kolaylaştırmak amacıyla kullanılan araç. Yekpare, parçalı veya merkezden dışarıya parmaklıklı (İng: spoked) yapıda olabilir. En yaygın örneklerine taşımacılıkta kullanılan araçlarda rastlanmaktadır. Çalışma prensibinin en temel açıklaması bir dingil ile birlikte yaptığı dönme hareketi sayesinde sürtünme kuvvetini yenmek biçiminde yapılabilir. Tekerleğin dönme hareketini yapabilmesi için mutlaka yer çekimi kuvveti ya da bir başka dış kuvvete maruz kalması gerekmektedir. |
| lexicalization | tur: Tekerlekler |
| lexicalization | tur: tekerlek |
| Ukrainian |
| has gloss | ukr: Ко́лесо — простий механізм, призначений для перетворення поступального руху в обертовий і навпаки. |
| lexicalization | ukr: колесо |
| Uzbek |
| has gloss | uzb: G‘ildirak turli mashinalarda mexanik ish bajaruvchi, o‘z o‘qi atrofida aylanuvchi doirasimon uskunadir. G‘ildirak sirpanmay harakatlanish, demakki nisbatan kamroq kuch sarflash imkonini beradi. Odatda transport vositalarida qo‘llaniladi. Ba’zan aylanuvchi doirasimon har qanday jismlarni ham g‘ildirak deb atashadi. |
| lexicalization | uzb: Gʻildirak |
| Venetian |
| has gloss | vec: La rua (dita anca roda, roa o ruda) la xe un oggetto rotondo che el xe bon de pirlar intorno al so asse. La xe sta inventà probabilmente ne la vecia Mexopotàmia nel quarto milenio prima de Cristo. La xe sta una de le invenzion piesè inportanti de la storia de l'umanità, e la xe un componente fondamental par i trasporti e par i machinari de le fabriche. |
| lexicalization | vec: rua |
| Vietnamese |
| has gloss | vie: Bánh xe là chi tiết của nhiều máy móc công nghệ và phương tiện vận tải có dạng đia hoặc vành nắp nan hoa. Chức năng của bánh xe là truyền và biến đổi chuyển động quay. Trong công nghệ, bánh xé được dùng để thay đổi tần số quay với các truyền động đai, bánh răng, trục vít... hoặc đổi hướng chuyển động, hay truyền chuyển động giữa hai trục. |
| lexicalization | vie: Bánh xe |
| Võro |
| has gloss | vro: Tsõõr vai Ratas om tsõõrik ja lapik asi, miä või umast keskpaigast läbi pant tele pääl pööreldäq. Tsõõriq ommaq suurõ jao sõidoriisto (nt. autoq, jalgrattaq, vankrõq) all, et nuuq saasiq kergembihe edesi liiku, nink pall'odõ massinidõ sisen, kon nääq määnestki tüüd tegeväq (nt. hammasrattaq, miä kandvaq joudu üle). |
| lexicalization | vro: tsõõr |
| Waray (Philippines) |
| has gloss | war: An kaliding usa ka malidong nga butang nga nalibot ha iya aksis nga gingagamit pag-alsa hit mga mag-bug-at nga butang o gamit hit mga buruhaton han makina. |
| lexicalization | war: Kaliding |
| Walloon |
| has gloss | wln: :Discramiaedje do mot "rowe". Ene rowe, c' est on rond ki toûne, et fé avancî des ekipaedjes so ene voye, u fé tourner des mecanisse dins ene machine. |
| lexicalization | wln: rowe |
| Kalmyk |
| has gloss | xal: Төгә - төгрг бәәҗ бәәдг, сул эргдг аль көшүр деер чаңһасн таава; тәвсн, шувтрдг уга юмиг долдалулҗана. Төгә эңдән олзлсн зер-зевин болн көдлврин хүв, ацан тееврин көгҗҗ олзлсн. Эклсн цаг меддго. |
| lexicalization | xal: төгә |
| Yiddish |
| has gloss | yid: א ראד איז א רינדעכיגער אביעקט, וואס צוזאמן מיט אן אקסעל ערלויבט זיך דאס צו דרייען מיט די מינדעסטע רייבונג, דאס נוצט מען געוויינליך אין טראנספארט. |
| lexicalization | yid: ראד |
| Yue Chinese |
| has gloss | yue: 轆，有時叫輪，係圓碌碌嘅嘢加上軸，佢轆嗰帶住成個軸郁。因為佢係轆嘅關係，佢可以減少摩擦。轆多數用響交通工具，亦都會用響其他會要轉嘅嘢上面。 |
| lexicalization | yue: 轆 |
| Chinese |
| has gloss | zho: 輪是以圓形的物體造成。透過滾動，大為減少磨擦。若果配上軸，即成為車的最主要構成部份。輪在交通運輸中非常有用，是人類的重要發明之一。除了車輪以外，其他圓形的輪還有船輪、飛輪等等。 |
| lexicalization | zho: 輪 |
